Jednorazowy plastik bywa szkodliwy

Odkrycie nowej choroby, spowodowanej tworzywami sztucznymi, u ptaków morskich, skłoniło naukowców do dalszych badań nad wpływem tego zanieczyszczenia na ludzką tkankę.

Badanie przeprowadzone w Australii wykazało znaczne ilości tkanki bliznowatej w błonie śluzowej żołądka wszystkich 30 burzyków grubostopych. Nowa choroba, nazwana "plastozą", została zlokalizowana na wyspie Lord Howe, oddalonej o 700 km na północny wschód od Sydney, i opisana w marcowym numerze Journal of Hazardous Materials przez Adrift Lab.

Chociaż badanie skupiło się na konkretnym gatunku ptaka, szacuje się, że około 1200 innych gatunków morskich również połyka plastik, co może prowadzić do podobnych objawów.

Z uwagi na fakt, że ludzie nieświadomie spożywają coraz większe ilości plastiku poprzez żywność, wodę pitną oraz kurz domowy, badanie to może mieć również istotne znaczenie w zrozumieniu wpływu tworzyw sztucznych na nasze zdrowie.

W osobnym badaniu z 2023 roku oszacowano, że ludzie mogą rocznie połknąć prawie 90 000 mikroplastików, używając plastikowych kubków raz na cztery do pięciu dni. Już wcześniej zauważono, że woda butelkowana oraz nawet piwo zawierają znaczne ilości mikroplastików.

"Kluczowym aspektem jest lepsze zrozumienie wpływu tworzyw sztucznych na faunę i florę, co pozwoli nam lepiej zrozumieć, w jaki sposób nasze własne tkanki mogą reagować na to zanieczyszczenie" – ostrzegają autorzy badania nad ptakami morskimi.

Autorka badania, Hayley Charlton-Howard, powiedziała Yahoo News Australia, że ​​z uwagi na rosnące zanieczyszczenie środowiska tworzywami sztucznymi, narażenie ludzi na plastik jest „niemal nieuniknione”, dodając, że sytuacja ta jest „dość przerażająca”.

Badanie wpływu spożycia plastiku na dzikie gatunki jest stosunkowo nowym obszarem badań. W organizmach zwierząt już znaleziono fragmenty plastiku, które prawdopodobnie hamują wzrost i zmieniają skład chemiczny krwi. Nowe badanie przeprowadzone przez Adrift Lab ma na celu zbadanie, w jaki sposób makro- i mikroplastiki powodują zwłóknienie żołądka.

Poprzednie badania przeprowadzone przez grupę naukowców wykazały obecność fragmentów tworzyw sztucznych w narządach odpowiedzialnych za filtrację, takich jak nerki i wątroba, a także w narządach trawiennych. Inne badania zidentyfikowały te fragmenty w ludzkim mleku, krwi, łożysku oraz w sercu i mózgu innych ssaków.

"W świetle potencjalnego wpływu tworzyw sztucznych na zdrowie dzikiej przyrody, a w konsekwencji na ludzi, nasze wyniki podkreślają pilną potrzebę dalszego pogłębiania wiedzy na temat subletalnego wpływu tej różnorodnej substancji zanieczyszczającej" – podsumowano w badaniu.

Jak plastoza wpływa na ptaki morskie? Pani Charlton-Howard zauważyła, że uszkodzona tkanka w wyniku spożycia plastiku traci elastyczność i nie może funkcjonować jak zdrowa tkanka żołądka. "W normalnym funkcjonowaniu żołądka istotne jest rozszerzanie się, poruszanie i kurczenie w celu trawienia pokarmu. Ograniczenie tych procesów może znacząco wpłynąć na działanie żołądka oraz jego zdolność do przechowywania pożywienia" – dodała.

Mikroplastiki, zgodnie z definicją, są to fragmenty plastiku o rozmiarze mniejszym niż 5 mm, zazwyczaj powstające w wyniku degradacji wyrobów z tworzyw sztucznych. Rosnąca liczba badań przeprowadzonych na przestrzeni lat wskazuje na potencjalny wpływ mikro i nanoplastików na mikrobiom człowieka, jego odporność oraz homeostazę endokrynną.

Raffaele Marfella z Wydziału Zaawansowanych Nauk Medycznych i Chirurgicznych na Uniwersytecie w Kampanii Luigi Vanvitelli we Włoszech oraz jego współpracownicy przeprowadzili szczegółową analizę wpływu mikroplastików na zdrowie serca, zakładając, że mogą one działać jak blokady w tętnicach.

W badaniu wybrano 304 osoby, które przeszły endarterektomię tętnicy szyjnej z powodu choroby tętnic szyjnych bezobjawowej. Naukowcy zbadali usuniętą płytkę nazębną pod kątem obecności mikroplastików. U 60% uczestników wykryto polietylen, najczęściej stosowany rodzaj plastiku, natomiast u 12% wykryto polichlorek winylu, inną powszechnie używaną syntetyczną odmianę plastiku.

Badacze obserwowali 257 uczestników przez okres do 34 miesięcy i doszli do wniosku, że ryzyko zawału serca, udaru mózgu lub śmierci było 4,5-krotnie większe w porównaniu z osobami, u których nie usunięto blaszek miażdżycowych. Na podstawie tych wyników naukowcy nawołują do zwiększenia świadomości rządów i społeczeństwa na temat negatywnych skutków zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi.

Marfella skomentował: "Mam nadzieję, że nasze badanie przyczyni się do podniesienia świadomości społecznej, zwłaszcza świadomości rządów, co do znaczenia zdrowia naszej planety. Podsumowując, brak plastiku korzystnie wpływa zarówno na zdrowie ludzi, jak i na zdrowie naszej planety".

W dniu 8 marca 2024 roku Forum Opakowań Żywności (FPF) przedstawiło swoje uwagi Komisji Europejskiej dotyczące inicjatywy zakazującej stosowania bisfenolu A (BPA) w materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością (FCM). Ta inicjatywa wynika z nowej opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w sprawie bezpieczeństwa BPA (zgłoszonej przez FPF) i ma na celu także zajęcie się stosowaniem innych bisfenoli w materiałach FCM, aby uniknąć niekorzystnego zastępowania BPA.

Poniżej skrócony komentarz FPF

FPF popiera proponowane rozporządzenie, podkreślając, że jest ono zgodne z oceną ryzyka przeprowadzoną przez EFSA. Ponad 100 badań naukowych potwierdza migrację BPA z różnych materiałów FCM, co stwarza zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.

Gratulujemy Komisji Europejskiej za podejście, które uwzględnia wszystkie bisfenole poprzez obecne i przyszłe zharmonizowane klasyfikacje. Jednak sugerujemy przyspieszenie oceny wszystkich bisfenoli, które nie mają zharmonizowanej klasyfikacji, oraz opowiadamy się za kompleksowym ograniczeniem obejmującym całą grupę, w celu poprawy ochrony zdrowia ludzkiego.

Wzywamy do szybszych działań mających na celu ograniczenie zagrożeń dla zdrowia związanych z narażeniem na BPA i zalecamy znaczne skrócenie okresów przejściowych oraz ustalenie wyraźnych dat ostatecznych wynoszących maksymalnie pięć lat w przypadku zakazu materiałów FCM zawierających BPA. Podkreślamy również obciążenie ekonomiczne związane z kosztami opieki zdrowotnej wynikającymi z narażenia na BPA (raport FPF).

Obecnie brakuje metod analitycznych o wystarczającej czułości do ilościowego określenia BPA na bardzo niskich poziomach. Forum Opakowań Żywności (FPF) apeluje do Komisji o opracowanie zaawansowanych technik wykrywania. Istotne jest, aby dostarczyć podmiotom działającym na rynku i państwom członkowskim wytyczne dotyczące metod analizy chemicznej oraz bezpieczne limity migracji BPA.

Proponowane rozporządzenie nie uwzględnia określonych materiałów FCM, mimo istnienia dowodów na migrację BPA. Zalecamy poszerzenie zakresu regulacji w celu minimalizacji narażenia na BPA oraz ostrzegamy przed wyjątkami dotyczącymi materiałów pochodzących z recyklingu, takich jak papier i butelki PET. Doceniamy bardziej rygorystyczne środki ochronne, które mają na celu ochronę zdrowia publicznego, szczególnie poprzez promowanie obiegu zamkniętego i ograniczanie zużycia zasobów.

Rosnące wyzwanie globalne związane z produkcją odpadów elektronicznych (e-odpadów) znacznie przewyższa tempo ich recyklingu, jak podkreślono w najnowszym Raporcie Monitora Globalnego ONZ dotyczącym e-odpadów.

Ogromne ilości e-odpadów

Szokująca liczba 62 milionów ton e-odpadów wyprodukowanych w 2022 roku ukazuje skalę tego problemu; ilość ta wystarczyłaby, aby wypełnić linię ciężarówek o wadze 40 ton każda, otaczającą równik Ziemi.

Jednak zaledwie 22,3% tych e-odpadów zostało udokumentowanych jako poddane recyklingowi, co uwypukla olbrzymią ilość cennych zasobów o wartości szacunkowej 62 miliardów dolarów, które pozostają niewykorzystane. Ponadto podkreśla to rosnące zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia społeczności na całym świecie.

Ponad połowa świata nie reaguje na to wyzwanie
"Od odrzuconych telewizorów po telefony, sprzedawane po dumpingu na całym świecie, generuje się ogromna ilość e-odpadów. Najnowsze badania wykazują, że globalne wyzwanie związane z e-odpadami będzie nadal narastać" - powiedział Cosmas Luckyson Zavazava, dyrektor Biura Rozwoju Telekomunikacji ITU.

Zaledwie mniej niż połowa świata wdrożyła i egzekwuje strategie zarządzania tym problemem, co stanowi alarmujący sygnał w kontekście potrzeby wprowadzenia skutecznych przepisów mających na celu zwiększenie zbierania i recyklingu. Globalny monitor e-odpadów stanowi najważniejsze źródło danych na świecie dotyczących e-odpadów, umożliwiając nam monitorowanie postępów i podejmowanie kluczowych decyzji dotyczących przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym dla elektroniki.

Podkreślenie potrzeby wzmocnienia wysiłków związanych z recyklingiem

Coroczny wzrost produkcji e-odpadów o 2,6 miliona ton, z prognozami, że do 2030 roku wzrośnie do 82 milionów ton, podkreśla pilną potrzebę intensyfikacji wysiłków związanych z recyklingiem, aby przeciwdziałać dalszej degradacji środowiska i chronić zdrowie ludzkie.

Odpady elektroniczne, określane jako wszelkie odrzucone produkty z wtyczką lub baterią, zawierają toksyczne dodatki i niebezpieczne substancje, takie jak rtęć, stanowiące poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego i dobrobytu środowiska.

Poszerzająca się przepaść między ilością e-odpadów a ich recyklingiem

Rosnąca różnica między produkcją e-odpadów a ich recyklingiem przypisywana jest kilku czynnikom, w tym szybkiemu postępowi technologicznemu, wzrostowi wskaźników konsumpcji, ograniczonym możliwościom naprawy, krótszym cyklom życia produktów, zmianom społecznym sprzyjającym większej elektronizacji, wyzwaniom projektowym oraz niewystarczającej infrastrukturze zarządzania odpadami elektronicznymi. Ten złożony system wyzwań podkreśla pilną potrzebę zintegrowanych rozwiązań obejmujących innowacje technologiczne, wentylacje pożarowe, reformy polityki oraz zaangażowanie społeczności w celu zwiększenia wysiłków na rzecz recyklingu e-odpadów na całym świecie.

Redukcja produkcji e-odpadów u źródła
W odpowiedzi na te wyzwania, raport przedstawia holistyczne podejście, które nie tylko akcentuje korzyści ekonomiczne i środowiskowe wynikające ze zwiększonego recyklingu e-odpadów, lecz także kluczowe znaczenie ograniczenia wytwarzania e-odpadów u ich źródła. Poprzez ukierunkowane inicjatywy promujące naprawę, ponowne wykorzystanie i odpowiedzialną konsumpcję, a także rozwój bardziej zrównoważonych projektów produktów oraz udoskonalonych systemów zarządzania odpadami elektronicznymi, możemy podjąć działania mające na celu zwalczanie pierwotnych przyczyn kryzysu związanego z e-odpadami.

Odzyskiwanie cennych surowców z e-odpadów

Jednym z istotnych odkryć raportu jest obecna nieefektywność w odzyskiwaniu cennych surowców z e-odpadów, co stanowi zarówno stratę ekonomiczną, jak i utraconą szansę na zmniejszenie zależności od wydobycia pierwotnych zasobów. Poprawiając wskaźniki recyklingu i przyjmując większą liczbę praktyk związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym, możemy złagodzić wpływ e-odpadów na środowisko i wspierać bardziej zrównoważone relacje z naszymi urządzeniami elektronicznymi.

W ostatnich latach narastają zaniepokojenia związane z obecnością plastiku w naszych produktach spożywczych. Problem nie dotyczy już tylko butelek i toreb, ale również tego, co znajduje się w naszych posiłkach i przekąskach. Eksperci alarmują, zwracając uwagę na ryzyko związane z regularnym spożywaniem mikrocząsteczek tworzyw sztucznych.

Przyczyną problemu jest to, że odpady z tworzyw sztucznych dostają się do środowiska naturalnego, gdzie ulegają rozkładowi na mikroskopijne fragmenty. Te mikroplastiki przedostają się do gleby i wody, by ostatecznie być absorbowane przez rośliny, które spożywamy, oraz przez zwierzęta, które są naszym pokarmem. W rezultacie plastik zanieczyszcza nasz łańcuch pokarmowy.

Badacze odkryli, że nasza codzienna dieta zawiera znaczące ilości mikrocząsteczek tworzyw sztucznych, szacowane na od 0,1 do 5 gramów tygodniowo. Spożywanie plastiku niesie za sobą poważne zagrożenia dla zdrowia, w tym możliwość wystąpienia chorób, takich jak rak jelita grubego.

Niektóre produkty spożywcze są bardziej podatne na zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi niż inne. Szczególnie narażone są płyny, takie jak woda, mleko i soki, a także mięso, ryby, owoce i warzywa. Na przykład jabłka i marchewki są uznawane za jedne z najbardziej zanieczyszczonych produktów.

Ale jaki wpływ ma obecność plastiku w naszej żywności na zdrowie? Długotrwałe spożywanie plastiku w diecie może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca i rak jelita grubego. Mikroskopijne cząsteczki plastiku mogą przenikać do naszego krwiobiegu i tkanek, co z czasem może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia.