Jednorazowy plastik bywa szkodliwy

POLYTEN nie ulega biodegradacji i w znacznym stopniu przyczynia się do zatkania kanałów i systemów odwadniających w mieście. Mimo że Bangladesz zakazał jego stosowania prawie dziesięć lat temu, wciąż jest powszechnie używany, a brakuje zarówno recyklingu, jak i realnej alternatywy dla polietylenu jako materiału opakowaniowego. Codziennie produkujemy około 1700 ton odpadów z tworzyw sztucznych, a import surowców plastikowych kosztuje nas rocznie 2000 crore Tk.

Smutna rzeczywistość jest taka, że żadna agencja rządowa nie zdołała kontrolować produkcji, dystrybucji, używania i wyrzucania toreb foliowych, które są powszechnie stosowane. Potrzebujemy ogólnokrajowej kampanii, która zwiększy świadomość społeczną na temat wpływu polietylenu na środowisko oraz wywrze presję na fabryki produkujące polietylen.

Uważamy, że rząd powinien energicznie promować syntetyzowany polimer z włókna jutowego, odkryty przez naukowca z Bangladeszu Jute Mills Corporation w 2012 roku. Należy wprowadzić na szeroką skalę torby opakowaniowe na bazie juty, ponieważ ulegają biodegradacji, a jednocześnie są odporne na wodę i powietrze. Wiadomo, że polimer jutowy może unieść około półtora raza więcej ładunku niż tradycyjna torba polietylenowa i jest przyjazny dla środowiska. Dzięki swojej nietrwałości może rozwiązać nasze problemy środowiskowe, uwalniając kanały, drogi wodne i systemy odwadniające od niebezpiecznych produktów z polietylenu i tworzyw sztucznych.

Produkcja polimeru jutowego na dużą skalę znacznie ożywiłaby nasz przemysł jutowy, wspomogłaby rolników uprawiających jutę, zapewniła rynek na jutę przez cały rok i złagodziła problemy środowiskowe.

Wprowadzenie na szeroką skalę toreb opakowaniowych z polimeru jutowego wymaga strategicznego podejścia, które obejmuje zarówno politykę rządową, jak i wsparcie ze strony sektora prywatnego. Kluczowym elementem tego procesu jest stworzenie odpowiednich ram regulacyjnych i zachęt finansowych, które umożliwią rozwój i wdrożenie technologii produkcji polimeru jutowego.

Ramy regulacyjne i zachęty finansowe

Rząd powinien rozważyć wprowadzenie ulg podatkowych i dotacji dla przedsiębiorstw inwestujących w produkcję polimeru jutowego. Dodatkowo, ustanowienie norm jakościowych i certyfikacji dla wyrobów z juty pomoże zapewnić, że produkty te będą spełniały wysokie standardy, co z kolei zwiększy zaufanie konsumentów i ich akceptację na rynku. Ważnym aspektem jest także edukacja producentów i konsumentów na temat korzyści płynących z używania materiałów opakowaniowych poddawalnych recyklingowi.

Wsparcie infrastrukturalne i technologiczne

Rozwój infrastruktury do produkcji polimeru jutowego wymaga inwestycji w nowoczesne technologie i maszyny. Rząd, we współpracy z instytutami badawczymi i uczelniami, powinien wspierać badania i rozwój w dziedzinie przetwarzania juty, aby zoptymalizować proces produkcji i zminimalizować koszty. Przykładem mogą być programy wsparcia dla start-upów technologicznych zajmujących się innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie przetwarzania materiałów naturalnych.

Promocja i edukacja społeczna

Kluczowym elementem sukcesu jest także szeroko zakrojona kampania informacyjna skierowana do społeczeństwa. Kampanie te powinny podkreślać korzyści środowiskowe związane z używaniem toreb z polimeru jutowego oraz promować odpowiedzialne postawy konsumenckie. Edukacja powinna obejmować wszystkie poziomy, od szkół podstawowych po kampanie medialne, aby zwiększyć świadomość ekologiczną wśród różnych grup społecznych.

Międzynarodowa współpraca

Bangladesz powinien również dążyć do nawiązania międzynarodowej współpracy w zakresie wymiany technologii i doświadczeń z krajami, które osiągnęły sukces w dziedzinie zrównoważonego rozwoju. Może to obejmować zarówno import nowoczesnych technologii, jak i eksport wiedzy i produktów opartych na polimerze jutowym. Międzynarodowe partnerstwa mogą również przynieść korzyści w postaci dostępu do nowych rynków i zwiększenia konkurencyjności na arenie globalnej.

Zastąpienie polietylenu polimerem jutowym jest nie tylko możliwe, ale także konieczne dla ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju gospodarczego Bangladeszu. Wdrożenie tego rozwiązania wymaga skoordynowanych działań na wielu płaszczyznach, w tym legislacyjnej, technologicznej i edukacyjnej. Rząd, sektor prywatny oraz społeczeństwo muszą współpracować, aby przekształcić wyzwania ekologiczne w szanse na innowacje i rozwój. Realizacja tego celu przyniesie korzyści nie tylko dla środowiska, ale także dla gospodarki i zdrowia publicznego, tworząc lepszą przyszłość dla przyszłych pokoleń.

Oceany łączą wszystkie kontynenty świata, a ryby nie respektują linii granicznych. Dlatego dobrze się składa, że ​​globalna organizacja – Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) – pomaga narodom wykrywać i monitorować zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi oraz biotoksyny w algach morskich, które mogą prowadzić do epidemii skażonych owoców morza.
Biotoksyny w żywności: Na Kubie naukowcy MAEA wspierają lokalnych badaczy w wykrywaniu biotoksyn, w szczególności ciguatoksyn, które są truciznami wytwarzanymi przez szkodliwe zakwity mikroskopijnych glonów.

W artykule z 10 lipca MAEA opisała, że ​​ogniska tych szkodliwych zakwitów glonów (HAB) powodują każdego roku tysiące zatruć na całym świecie wskutek spożycia skażonych owoców morza. Biotoksyny mogą gromadzić się w łańcuchu pokarmowym, zwłaszcza u większych ryb. Objawy zatrucia ciguatera mogą obejmować zaburzenia trawienne oraz objawy neurologiczne, takie jak drętwienie i osłabienie. Ludzie nie są jedynymi ofiarami – HAB zakłócają łańcuch pokarmowy i mogą zabijać organizmy morskie oraz ptaki morskie.
Aby rozwiązać problem ciguatoksyn, laboratoria środowiska morskiego MAEA rozwijają zdolności monitorowania ciguatera przy użyciu technik nuklearnych i izotopowych, które umożliwiają szybkie wykrywanie biotoksyn w owocach morza oraz dokładne identyfikowanie ognisk w porównaniu z innymi metodami.

„Dzięki odpowiednim narzędziom można skutecznie złagodzić zakwity ciguatera i epidemie ciguatoksyn” – powiedział Alejandro Garcia Moya, dyrektor Centrum Studiów Środowiskowych Cienfuegos (CEAC). "Warsztaty MAEA mające na celu transfer wiedzy na temat monitorowania toksyn morskich i technik zarządzania nimi są kluczowym elementem budowania i wzmacniania potencjału w rozwijających się krajach małych wysp. W konsekwencji mają one bezpośredni wpływ na zarządzanie szkodliwymi zakwitami glonów oraz ich wpływem na nasze środowisko morskie i życie ludzi, którzy na nim polegają.”
Zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi: Podobnie jak biotoksyny, mikroplastiki mogą gromadzić się w łańcuchu pokarmowym. Masy zanieczyszczeń tworzywami sztucznymi, podobnie jak zakwity glonów, mogą niszczyć wody i wybrzeża. W przeciwieństwie do skażenia glonami, morskie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi mogą jednak rozprzestrzeniać się globalnie, niezależnie od klimatu.
Na początku lipca MAEA gościła w Austrii ekspertów ds. walki z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi. Spotkanie miało na celu omówienie bieżących prac w ramach inicjatywy MAEA NUTEC Plastics oraz opracowanie międzynarodowej sieci zaawansowanych technologicznie laboratoriów do monitorowania mikrodrobin plastiku w morzu.
NUTEC Plastics powstał w oparciu o portfolio projektów badawczych i współpracy technicznej MAEA w zakresie recyklingu tworzyw sztucznych z wykorzystaniem technologii radiacyjnej oraz monitorowania mikrodrobin plastiku w morzu przy użyciu technik śledzenia izotopowego.

Globalne podejście: Na spotkaniu dyrektor generalny MAEA Rafael Mariano Grossi podkreślił, że agencja skoncentruje się na budowaniu globalnej sieci laboratoriów w celu monitorowania mikrodrobin plastiku, dzielenia się najlepszymi praktykami i opracowywania protokołów. „Technologia nuklearna może pomóc nam stawić czoła wyzwaniu, jakim są mikroplastiki, z niespotykaną dotąd precyzją i skutecznością” – wyjaśnił Grossi. „Globalne zagrożenie, jakie stanowią odpady z tworzyw sztucznych, wymaga globalnego podejścia. Wymaga współpracy, partnerstwa i skoordynowanych działań.”
Spotkanie zgromadziło przedstawicieli z sześćdziesięciu jeden krajów uczestniczących w programie współpracy technicznej MAEA, którego celem jest utworzenie do końca 2027 roku globalnej sieci laboratoriów zdolnych do monitorowania mikrodrobin plastiku w oceanach oraz identyfikowania trendów poprzez wymianę danych i najlepszych praktyk.
Uczestnicy planują opracować protokoły monitorowania morza, zbudować krajowe możliwości w zakresie raportowania stanu i trendów zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi w strefach przybrzeżnych i morskich oraz zgłaszania gęstości i rodzajów mikrodrobin plastiku znajdowanych na plażach i w wodzie morskiej. MAEA przewiduje, że projekt wesprze 50 krajów w przekształceniu ich w krajowe lub regionalne centra szkoleń i analiz.

Mikroplastiki – małe kawałki plastiku, mniejsze niż gumka do ołówka – są powszechnie spotykane wszędzie: w oceanach, polach uprawnych, żywności, a nawet w ludzkich ciałach. Obecnie uwagę zwraca nowy termin: nanoplastiki. Te cząsteczki są jeszcze mniejsze od mikroplastików – tak małe, że są niewidoczne gołym okiem.

Nanoplastiki to rodzaj mikroplastików charakteryzujący się wyjątkowo małymi rozmiarami. Mikroplastiki mają zwykle średnicę mniejszą niż 5 milimetrów, podczas gdy nanoplastiki mają średnicę od 1 do 1000 nanometrów. Dla porównania, szerokość przeciętnego ludzkiego włosa wynosi około 80 000–100 000 nanometrów. Nanoplastiki budzą coraz większe obawy dzięki najnowszemu postępowi technologicznemu, który ułatwia ich wykrywanie i analizowanie. Ich mniejszy rozmiar sprawia, że ​​łatwiej się przemieszczają na duże odległości i do bardziej zróżnicowanych środowisk niż mikroplastiki. Mogą również łatwiej przenikać do komórek i tkanek organizmów żywych, co może prowadzić do poważniejszych skutków toksykologicznych. Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich dwóch lat wykazały obecność nanoplastików w ludzkiej krwi, komórkach wątroby i płuc oraz tkankach rozrodczych, takich jak łożysko i jądra. Nanoplastiki znaleziono na całym świecie w powietrzu, wodzie morskiej, śniegu i glebie. Wiemy już, że mikroplastiki występują od szczytów Mount Everestu po głębokie rowy oceaniczne. Obecnie coraz więcej dowodów wskazuje na to, że nanoplastiki są jeszcze bardziej rozpowszechnione w środowisku niż większe mikroplastiki.

Skąd się biorą i dokąd zmierzają nanoplastiki?

Nanoplastiki powstają w wyniku degradacji codziennych produktów, takich jak ubrania, opakowania żywności, wyposażenie domowe, plastikowe torby, zabawki i przedmioty do higieny osobistej. Czynniki środowiskowe, takie jak światło słoneczne lub zużycie mechaniczne, przyczyniają się do uwalniania nanoplastików. Są one również obecne w produktach do pielęgnacji, takich jak peelingi i szampony.

Podobnie jak większe cząsteczki tworzyw sztucznych, nanoplastiki mogą składać się z różnych polimerów, takich jak polietylen, polipropylen, polistyren i PVC. Ze względu na powszechne stosowanie tworzyw sztucznych trudno jest uniknąć obecności nanoplastików w naszym życiu codziennym.

Nanoplastiki, osiągając nanoskalę, stwarzają nowe pytania i wyzwania z powodu swoich niewielkich rozmiarów oraz specyficznych właściwości chemicznych i struktury powierzchniowej. Ich małe rozmiary ułatwiają przenikanie do komórek i tkanek organizmów, co może prowadzić do potencjalnie szkodliwych skutków biologicznych przy ich akumulacji.

Obecnie trwają intensywne badania nad losami nanoplastików w środowisku. Naukowcy próbują zrozumieć, czy nanoplastiki ulegają dalszej degradacji na mniejsze cząstki czy wręcz przeciwnie – czy polimery, które stanowią ich strukturalne podstawy, pozostają nienaruszone.

Wykrywanie nanoplastików jest wyzwaniem ze względu na ich małe rozmiary i różnorodny skład chemiczny. Naukowcy stosują różne techniki, takie jak spektroskopia Ramana, chromatografia i spektrometria masowa, aby wykrywać i analizować te cząsteczki. Przykładem nowoczesnej technologii jest badanie z 2024 roku przeprowadzone przez Uniwersytet Columbia, które pozwoliło na wykrycie ponad 100 000 cząstek plastiku, głównie nanoplastików, w każdym litrze analizowanej wody butelkowanej z dużą precyzją i dokładnością. Konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, aby określić, czy cała woda butelkowana zawiera nanoplastiki. Jednakże nowa technologia otwiera drzwi do dalszych studiów nad tym zagadnieniem.

Czy nanoplastiki są toksyczne?

Badania nad toksycznością nanoplastików są ciągle prowadzone. Istnieją dowody sugerujące, że te cząstki mogą stanowić poważne zagrożenie dla ekosystemów i zdrowia ludzkiego. Jedno z najnowszych badań wskazuje, że mogą one zwiększać ryzyko chorób serca. Inną obawą jest to, że zanieczyszczenia chemiczne, metale ciężkie i patogeny mogą przylegać do nanoplastików i gromadzić się w środowisku. Proces ten potencjalnie zwiększa ekspozycję organizmów żywych na wysokie stężenia tych szkodliwych substancji. Nanoplastiki są nieodłączną częścią współczesnego środowiska, jednakże dla pełnego zrozumienia zagrożeń wymagane są dalsze badania i informacje. Jak powtarzają toksykolodzy: „Dawka czyni truciznę”. Innymi słowy, realna ekspozycja ma kluczowe znaczenie, a ocena toksyczności jest trudna bez znajomości rzeczywistych stężeń.

Wiadomo, że większe odpady z tworzyw sztucznych mogą ulegać degradacji na nanoplastiki, ale konieczne jest zgłębienie procesu dalszego rozkładu tych fragmentów. Naukowcy intensywnie pracują nad identyfikacją i zrozumieniem obecności nanoplastików w różnych środowiskach, aby opracować skuteczne strategie zarządzania ich wpływem na ludzi i planetę oraz minimalizowania tego wpływu.

Kraje po raz pierwszy rozważają wprowadzenie ograniczeń w globalnej produkcji tworzyw sztucznych, planując zmniejszenie jej o 40% w ciągu 15 lat, aby chronić zdrowie ludzkie i środowisko.

Podczas rozmów ONZ w Ottawie, mających na celu zawarcie traktatu ograniczającego ilość odpadów z tworzyw sztucznych, dwa kraje przedstawiły konkretną propozycję redukcji produkcji, aby zmniejszyć jej szkodliwe skutki, w tym emisje gazów cieplarnianych. Rwanda i Peru zaproponowały globalny cel redukcyjny, nazwany „gwiazdą północy”, zakładający zmniejszenie produkcji pierwotnych polimerów z tworzyw sztucznych o 40% do 2040 roku w porównaniu z poziomem z 2025 roku.

W propozycji podkreślono: „Skuteczność środków po stronie podaży i popytu będzie oceniana na podstawie ich wpływu na ograniczenie produkcji pierwotnych polimerów z tworzyw sztucznych do zrównoważonego poziomu”. Wniosek zakłada także obowiązek przekazywania przez kraje danych dotyczących produkcji, importu i eksportu pierwotnych polimerów.

Rwanda i Peru zaznaczyły, że globalny cel redukcji tworzyw sztucznych byłby podobny do porozumienia paryskiego, które dąży do ograniczenia wzrostu temperatury na świecie do 1,5 stopnia Celsjusza powyżej poziomu przedindustrialnego. Kraje stwierdziły: „Cel powinien być zgodny z naszymi dążeniami do bezpiecznej gospodarki o obiegu zamkniętym dla tworzyw sztucznych oraz z celem porozumienia paryskiego ograniczenia ocieplenia do 1,5°C. W tym kontekście globalny cel redukcyjny może wynosić 40% do 2040 roku w stosunku do poziomu bazowego z 2025 roku”.

Od 1950 roku globalna produkcja tworzyw sztucznych wzrosła z 2 mln ton do 348 mln ton w 2017 roku, a do 2040 roku ma się podwoić. Każdego roku do oceanów trafia około 11 mln ton tworzyw sztucznych, a do 2040 roku zanieczyszczenie to może się potroić.

Produkcja tworzyw sztucznych znacząco przyczynia się do kryzysu klimatycznego, gdyż większość z nich wytwarzana jest z paliw kopalnych. Badanie naukowców z Lawrence Berkeley National Lab szacuje, że do 2050 roku produkcja tworzyw sztucznych może stanowić 21-31% globalnego budżetu emisji gazów cieplarnianych.

Analiza przeprowadzona w 2021 roku przez Beyond Plastics wykazała, że do 2030 roku amerykański przemysł tworzyw sztucznych będzie większym czynnikiem kryzysu klimatycznego niż energetyka węglowa w USA.

Podczas rozmów ONZ w Nairobi w Kenii w 2022 roku, kraje zgodziły się, że traktat dotyczący ograniczenia odpadów z tworzyw sztucznych musi uwzględniać cały cykl życia tych materiałów. Obiecano sporządzić międzynarodowe prawnie wiążące porozumienie do 2024 roku.

Rozmowy w Ottawie, które mają zakończyć się w poniedziałek, mają na celu uzyskanie zgody 175 krajów na projekt tekstu traktatu.

Graham Forbes, globalny lider projektów z zakresu tworzyw sztucznych w Greenpeace USA, obecny na rozmowach w Ottawie, powiedział: „To nie jest wystarczająco ambitny cel dla Greenpeace, ale stanowi ważny pierwszy krok w kierunku porozumienia w sprawie ograniczenia globalnej produkcji tworzyw sztucznych. Nie możesz rozwiązać kryzysu związanego z zanieczyszczeniem, jeśli nie ograniczysz, nie zredukujesz i nie wstrzymasz produkcji tworzyw sztucznych”.