Jednorazowy plastik bywa szkodliwy

Plastikowe pojemniki są wszechobecne w naszym codziennym życiu, od pakowania kanapek po przechowywanie jedzenia w zamrażarce i podgrzewanie resztek w mikrofalówce. Jednakże, czy są one bezpieczne dla naszych produktów spożywczych, czy też powinniśmy rozważyć alternatywy?

Dla wielu z nas, plastikowe pojemniki są nieodłączną częścią naszego codziennego życia; używamy ich do przechowywania, zamrażania, podgrzewania i transportu różnych produktów spożywczych. Jednakże niektórzy naukowcy wyrażają obawy, że substancje chemiczne zawarte w plastiku mogą zagrażać naszemu zdrowiu.

Badania wykazały, że niektóre spośród tysięcy substancji używanych do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych mogą „przenikać” lub „migrować” do spożywanych przez nas potraw i napojów. Niemniej jednak, producenci oraz organy nadzoru ds. bezpieczeństwa żywności zapewniają, że poziomy tych substancji są na tyle niskie, że nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzkiego.

Przepisy ustalone przez Agencję Norm Żywnościowych (FSA) określają, jakie substancje mogą być używane w tworzeniu plastikowych opakowań kontaktujących się z żywnością. Zgodnie z tymi wytycznymi, producenci nie mogą stosować materiałów, które uwalniałyby szkodliwe chemikalia w ilościach przekraczających dopuszczalne limity.

Producenci muszą także uwzględnić warunki użytkowania plastiku, takie jak temperatura żywności, rodzaj produktów spożywczych oraz czas przechowywania. Zgodnie z FSA, producenci są zobowiązani do udowodnienia, że ich produkty przeszły odpowiednie testy i spełniają wszystkie obowiązujące normy. Jednakże niektórzy naukowcy argumentują, że te wytyczne nie są odpowiednio egzekwowane i brakuje danych potwierdzających, że plastikowe pojemniki na żywność są bezpieczne dla zdrowia, zwłaszcza gdy są używane do przechowywania gorących potraw lub podgrzewania żywności.

Jezioro Erie, choć najmniejsze spośród Wielkich Jezior, stoi w obliczu stałego problemu zanieczyszczenia plastikowymi odpadami, co może wywoływać destrukcyjne konsekwencje.

Co się stało

Zanieczyszczenie plastikowymi odpadami zostało sklasyfikowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych jako drugie największe zagrożenie dla środowiska na świecie, tuż po zmianach klimatycznych. Szacuje się, że rocznie produkuje się 300 milionów ton tworzyw sztucznych, z czego niemal połowa przeznaczona jest do jednorazowego użytku. Te odpady, szybko wyrzucane, mogą utrzymywać się w jeziorach, oceanach i na składowiskach śmieci przez setki lat. Jeśli chodzi o Jezioro Erie, badania fundacji Lake Erie wykazały, że zawiera ono drugą co do wielkości ilość plastikowych mikrocząstek spośród wszystkich Wielkich Jezior, będąc jednocześnie jednym z najbardziej zanieczyszczonych na świecie pod względem stężenia mikroplastików. Te mikroskopijne cząstki są trudne do odfiltrowania z wody i mogą być nieświadomie spożywane zarówno przez zwierzęta, jak i ludzi. Codzienne czynności, takie jak picie wody, spożywanie napojów na bazie wody, jedzenie ryb lub konsumowanie przetworzonej żywności z wodą, mogą prowadzić do ekspozycji na mikroplastiki. Według National Geographic, ludzie spożywają średnio do 52 000 mikroplastików rocznie.

Dlaczego to jest niepokojące?

Oprócz ryzyka spożycia plastiku, ludzie są narażeni na działanie toksycznych substancji chemicznych, które związane są z mikroplastikami. Do tych substancji należą BPA, styren, wybielacze, perfumy, środki zmniejszające palność i inne szkodliwe chemikalia. Spożycie tych substancji chemicznych może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak zwiększone ryzyko nowotworów, osłabienie układu odpornościowego oraz zaburzenia równowagi hormonalnej, wpływające negatywnie na zdolność reprodukcyjną. Niemowlęta, które są narażone na te substancje chemiczne w łonie matki, są podatne na zwiększone ryzyko opóźnień rozwojowych. 

"Ostatecznie, jak zauważyła Fundacja Lake Erie, mikroplastiki nie tylko zwiększają ryzyko śmierci, ale również obniżają naszą zdolność reprodukcyjną." Jezioro Erie nie stanowi jedynego zbiornika wodnego borykającego się z problemem zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. Podobne zanieczyszczenia stwierdzono także w jeziorze Tahoe, gdzie średnia zawartość plastiku wynosiła 133 kawałki na milę.

Co można z tym zrobić?

Ograniczanie użycia jednorazowych tworzyw sztucznych stanowi kluczowy krok w ochronie naszej wody pitnej. Kilka praktycznych zmian obejmuje korzystanie z wielokrotnego użytku toreb na zakupy zamiast plastikowych, używanie wielokrotnego użytku butelek na wodę zamiast plastikowych, ponowne wykorzystywanie pojemników na wynos oraz unikanie słomek, które nie podlegają recyklingowi. Decydenci mogą wprowadzać przepisy zakazujące jednorazowych tworzyw sztucznych. Na przykład rada miasta South Lake Tahoe już zatwierdziła zakaz ich używania. Dodatkowo, naukowcy z Korei opracowali system filtracji, który uznaje się za skuteczny w usuwaniu mikroplastików z wody pitnej.

Dzięki wysiłkom lokalnych przedstawicieli ustawodawczych, Massachusetts zbliża się do wprowadzenia ograniczeń dotyczących używania większej ilości tworzyw sztucznych

Senator stanu Rebecca Rausch z okręgu D-Needham złożyła kompleksowe ustawodawstwo mające na celu redukcję tworzyw sztucznych. Inicjatywa ta uzyskała pozytywną opinię Wspólnej Komisji ds. Środowiska i Zasobów Naturalnych, której Rausch jest przewodniczącą. Teraz projekt ustawy o redukcji tworzyw sztucznych przechodzi do Senackiej Komisji ds. Sposobów i Środków. Ustawa obejmie kilka popularnych jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, takich jak plastikowe torby, ubrania gastronomiczne i foteliki samochodowe, jak poinformowała Rausch. Rhode Island już 1 stycznia wprowadziło zakaz stosowania jednorazowych toreb plastikowych i rozważa wprowadzenie ogólnokrajowego zakazu sprzedaży małych butelek alkoholu, zwanych "szczypcami".

Rausch reprezentuje okręgi Norfolk, Bristol i Middlesex, które obejmują kilka lokalnych społeczności, m.in. Plainville, Wrentham, Norfolk i Franklin. Zanieczyszczenie plastikami to narastający kryzys. Szacuje się, że rocznie do oceanów trafia 17 miliardów funtów plastiku.

Mieszkańcy Massachusetts przyczyniają się do problemu zanieczyszczania środowiska, zużywając rocznie ponad 2 miliardy plastikowych toreb, a także plastikowe słomki, sztućce, butelki do wyciskania i inne opakowania. Były burmistrz Attleboro, Paul Heroux, próbował wprowadzić zakaz stosowania niewielkich butelek alkoholu (szczypców), ale jego propozycja została odrzucona przez radę miasta. Inne miejscowości, takie jak Chelsea, Newton, Wareham, New Bedford, Mashpee i Falmouth, wprowadziły zakazy stosowania butelek typu nip.

Heroux osiągnął jednak sukces w wprowadzeniu zakazu używania jednorazowych plastikowych toreb. Attleboro dołącza do co najmniej 130 innych społeczności w Massachusetts, które zakazują korzystania z plastikowych toreb. Zdaniem ekologów, mniej niż 10% tworzyw sztucznych faktycznie jest poddawane recyklingowi. Wiele z tych materiałów podlega spalaniu, co powoduje uwolnienie toksycznych chemikaliów i metali ciężkich, szkodliwych dla zdrowia ludzi i zwierząt. Dodatkowo, produkcja tworzyw sztucznych oparta jest na paliwach kopalnych, co dodatkowo przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych, uznawanych za główną przyczynę globalnego ocieplenia.

„Skutecznie dusimy siebie i naszą planetę plastikiem” – stwierdziła Rausch. „Nie możemy dłużej polegać na spalaniu, zakopywaniu ani recyklingu jako jedynych rozwiązań problemu zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi. Potrzebujemy systemowych zmian, które sięgają głęboko do korzeni problemu, a tę właśnie rolę spełnia ustawa o redukcji tworzyw sztucznych” – dodała Rausch. „Jestem głęboko wdzięczna wielu kolegom i zwolennikom, którzy przyczynili się do rozwoju tej polityki, i nie mogę się doczekać kontynuacji współpracy, gdy będziemy dalej napierać na przód z tym kompleksowym pakietem legislacyjnym dotyczącym tworzyw sztucznych”.

Ten postęp legislacyjny nastąpił zaledwie kilka miesięcy po podpisaniu przez gubernator Maurę Healey dekretu zakazującego zakupu jednorazowych plastikowych butelek przez urzędy i agencje stanowe.

27 września 2023 r. Unia Europejska (UE) wprowadziła środki regulacyjne dotyczące obecności mikrodrobin plastiku w różnorodnych produktach. Jakie są zagrożenia związane z mikroplastikiem i jaki wpływ nowe regulacje będą miały na przedsiębiorstwa? Wszyscy zdajemy sobie sprawę z mikrokulek zawartych w kosmetykach, ale rzadko zastanawiamy się nad mikroplastikami obecnymi w brokacie, materiałach wypełniających używanych w nawierzchniach sportowych, czy też produktach weterynaryjnych i leczniczych.

Problem mikroplastików

Mikroplastiki to niewielkie cząstki tworzyw sztucznych, składające się z mieszanki polimerów i dodatków funkcjonalnych, których średnica jest mniejsza niż 5 mm. Mogą powstawać zarówno naturalnie w wyniku rozkładu tworzyw sztucznych w środowisku, jak i celowo dodawane do różnych produktów, takich jak nawozy, kosmetyki, detergenty domowe i przemysłowe, oraz farby, ze względu na swoją lekkość, niski koszt produkcji i właściwości ścierne. Chociaż mikrodrobiny plastiku są funkcjonalne, naukowcy, rządy i konsumenci obecnie uznają je za główne zagrożenie dla środowiska. Szacuje się, że w oceanach znajduje się około 5,25 biliona kawałków plastiku, a każdego roku do oceanów trafia kolejne 33 miliardy funtów plastiku. Unia Europejska szacuje, że na terenie UE/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) zużywa się rocznie 145 000 ton mikroplastiku. Mikroplastiki budzą zaniepokojenie, gdy przedostają się do środowiska, zakłócając łańcuch pokarmowy i powodując dewastację ekosystemów. Są one związane z niszczeniem raf koralowych oraz stanowią zagrożenie dla zwierząt wodnych, które mylą je z pożywieniem. To z kolei umożliwia przedostawanie się plastiku do łańcucha pokarmowego, a toksyny zawarte w plastiku mogą koncentrować się w organizmach zwierząt, przenosząc się w górę łańcucha pokarmowego. U ludzi mikroplastiki mogą powodować różne problemy zdrowotne, takie jak neurotoksyczność, podrażnienie skóry i zapalenie narządów.

Regulacje w Europie

UE po raz pierwszy zaczęła rozważać ograniczenia stosowania mikrodrobin plastiku w styczniu 2018 r., prowadząc konsultacje, które trwały do września 2020 r. W lutym 2021 r. przedstawiono Komisji Europejskiej wspólną opinię, a projekt rozporządzenia został wydany w sierpniu 2022 r.

27 września 2023 r. UE wprowadziła rozporządzenie Komisji (UE) nr 2023/2055, które reguluje mikrocząstki polimerów syntetycznych jako substancje w ich czystej postaci oraz w mieszaninach, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 dotyczącym "Rejestracji, Oceny, Udzielania Zezwoleń i Ograniczeń Stosowania Chemikaliów" (REACH). Definiuje ono syntetyczne mikrocząstki polimerowe jako trwałe polimery, spełniające oba poniższe warunki:

Są one obecne w cząstkach i stanowią co najmniej 1% tych cząstek; lub tworzą ciągłą powłokę powierzchniową na cząstkach.

Co najmniej 1% cząstek w powyższym punkcie spełnia jeden z poniższych wymogów:

≤ 5 mm dla wszystkich wymiarów cząstek
≤ 15 mm dla długości cząstek przy stosunku długości do średnicy większym niż trzy

Rozporządzenie Komisji wprowadziło nowy wpis 78 do załącznika XVII rozporządzenia REACH, który wszedł w życie 17 października 2023 r.

Zgodnie z warunkami ograniczenia mikroplastiku, nie wolno wprowadzać do obrotu

Jako substancję samą w sobie, lub:

1. Jeżeli mikrocząstki polimeru syntetycznego są obecne w celu nadania pożądanej właściwości, w mieszaninach w stężeniu równym lub większym niż 0,01% wag.
Wymogi zawarte w przepisach wchodzą w życie etapami, począwszy od 17 października 2023 r. Szczegółowe informacje na temat wymagań przepisów, dat wejścia w życie i zwolnień można znaleźć w dokumencie SafeGuardS 126.23.

2. Niektóre produkty są jednak problematyczne, dlatego Unia Europejska opublikowała swoje obecne stanowisko na swojej stronie internetowej. Jednym z takich produktów jest brokat, uznawany za produkt wysokiego ryzyka, a obecne podejście zostało podsumowane w dokumencie SafeGuardS 137.23.

Taki paradoks plastikowego zagrożenia - kraby używają czasem plastikowych odpadów aby się chronić. Plastik stanowi najpowszechniejszy składnik odpadów morskich, negatywnie wpływający na dziką przyrodę. W ramach dziedziny iEcology, czyli ekologii internetowej, korzystającej z internetowych źródeł danych jako nowego narzędzia w badaniach ekologicznych, pragniemy zgłosić nowe zachowanie krabów pustelników związane z użyciem tworzyw sztucznych lub innych materiałów antropogenicznych jako muszli ochronnych.

Spośród 16 obserwowanych krabów pustelników z lądu, 10 używa sztucznych odpadów, co stanowi zjawisko obserwowane na wszystkich tropikalnych wybrzeżach Ziemi. Indywidualny wybór sztucznych muszli może wynikać z czterech niewykluczających się mechanizmów: sygnalizacji seksualnej, lekkości sztucznych muszli, sygnałów zapachowych oraz kamuflażu w zanieczyszczonym środowisku. Konieczne są dalsze badania, aby określić wpływ tego zachowania na trajektorie ewolucyjne kraba pustelnika.