Podczas 26 Europejskiego Tygodnia Gastroentrologicznego (UEG) w Wiedniu naukowcy poinformowali o kolejnym odkryciu godzącym w producentów plastikowych opakowań. Mikroplastik można znaleźć w stolcu ludzi z całego świata. Skąd się tam wziął? Ludzie zjadają go wraz z rybami i owocami morza – to nie powinno dziwić nikogo, kto siedzi w temacie zanieczyszczeń mórz i oceanów. Zadziwiające może być to, że plastik spożywany również z piwem,  wodą butelkowaną i innymi napojami przechowywanymi w opakowaniach, które są jednorazowego użytku. 

Globalna produkcja tworzyw sztucznych, które towarzyszą nam od lat, wynosi setki milionów ton rocznie. Tendencja ta nadal jest wzrostowa.  Szacuje się, że do tej pory wyprodukowano ich już ponad 8 miliardów ton.

Ocenia się, że 2 do 5 % wszystkich wyprodukowanych tworzyw sztucznych trafia wtórnie do mórz i oceanów. W warunkach morskich są spożywane przez wszelkie morskie stworzenia, wchodząc do łańcucha pokarmowego, co kończy się na jego szczycie – czyli u nas – ludzi.

Czym jest mikroplastik?
Mikroplastikiem nazywamy kawałki tworzyw sztucznych o średnicy mniejszej niż 5 mm. Wykorzystywane są one we wszelkiego rodzaju produktach w przemyśle. Bywa że powstają również w sposób niekontrolowany wskutek rozpadu większych kawałków plastiku pod wpływem warunków atmosferycznych, czy mechanicznego zużycia. Spożycie mikroplastiku przez organizmy żywe może prowadzić do zmian chorobowych przewodu pokarmowego, zapalenia tkanek, problemów z wątrobą, powstawania chorób nowotworowych i wielu innych schorzeń. Oddziaływanie plastiku na ludzki organizm jest wciąż badane. Dowiedziono natomiast że mikroplastik może również ułatwiać przenoszenie patogenów i toksycznych związków chemicznych.
Jak donoszą badacze, był to pierwszy tego typu eksperyment potwierdzający wieloletnie przypuszczenia. W tej chwili mamy pewność - tworzywa sztuczne ostatecznie docierają do ludzkiego jelita. To bardzo niepokojąca wiadomość. Nowotwory jelita grubego są trzecim rodzajem nowotworów, na które umierają ludzie. Dodatkowo, badania prowadzone na zwierzętach dowiodły, że najmniejsze cząsteczki plastiku dostają się również do krwioobiegu, układu limfatycznego, wątroby i innych organów. Aby jednoznacznie zdefiniować co to oznacza la nas – ludzi, konieczne jest przeprowadzenie badań na ludziach. Równolegle powinno się wykonywać badania długofalowe, różnymi metodami i określić, czy ich wyniki są ze sobą zbieżne, czy wykazują znaczące różnice.

Co oznacza zakaz jednorazowych plastików, który został przegłosowany przez komisję UE? Przyjęta dyrektywa obejmuje część większej europejskiej strategii w dziedzinie produkcji tworzyw sztucznych. Docelowo ma być krokiem naprzód do prowadzenia gospodarki komponentowej w tak zwanym „obiegu zamkniętym”. Chodzi w tym przede wszystkim o to, by jak najwięcej nowych produktów, czy też ich fragmentów (jak np. opakowania) trafiały po zakończonym swym „cyklu życia” z powrotem do hali produkcyjnej jako materiał komponentowy. W przyszłości każdy produkt wykonany z tworzywa, ma po wykorzystaniu zostać poddany recyklingowi, aby stworzyć z niego nowy produkt – i tak w kółko.

Jakie produkty i tworzywa obejmie zakaz?

Zakaz wprowadzania do sprzedaży jednorazowych produktów wykonanych z plastiku obejmie produkty, posiadające swoje substytuty w postaci produktów wielorazowego użytku.

Najbardziej znane to:

jednorazowe sztućce

jednorazowe talerze

patyczki do uszu

słomki do napojów

kubki

Poza tym Dyrektywa wprowadza dodatkowe działania, które mają ograniczyć konsumpcję plastikowych i styropianowych pojemników na żywność, a także kubków do kawy. Wiele mówi się o nakazaniu lokalom gastronomicznym wzięcie udziału w akcji #zwłasnymkubkiem, bądź sprzedaż kubków wielorazowego użytku, wyprodukowanych z materiałów poddawalnych recyklingowi, które można byłoby kaucjować.

Kolejnym z działań jakie ma zapewnić dyrektywa to zbieranie plastiku. Chodzi zwłaszcza o zbieranie plastikowych butelek. Docelowo do 2029 roku skuteczność zbierania butelek ma wynosić 90% i osobiście uważam to za mało realne.

Dodatkowo producenci będą musieli także przeprojektować swoje plastikowe butelki, w taki sposób, by były one trwale połączone z nakrętką. Jest to o tyle logiczne, że z pustej butelki i nakrętki robią się dwa śmieci. Łatwiej będzie zadbać o recykling, jeśli będą razem.

Rozszerzona odpowiedzialność producentów (ROP)

Na czym polega: otóż koszty środowiskowe (a więc sprzątanie, zbiórka i recykling), będą w znacznym stopniu obciążać producentów. Taka zasada obowiązuje w Polsce, ale nikt tego nie kontroluje, stąd tylko większa bezkarność naszych przedsiębiorców. Dla porównania w niektórych krajach Europy Zachodniej koszty prowadzenia gospodarki odpadami są w 30-50% pokrywane przez wytwórców.

Pomóc w tym mogłoby także wprowadzenie systemu kaucyjnego. Zwłaszcza jeśli chodzi o opakowania spożywcze i kubki do kawy.

Ponieważ człowiek, pijąc cztery plastikowe butelki dziennie, zużywa 1460 plastikowych butelek rocznie. Jeśli pijesz mniej, to wykonaj nieskomplikowane zadanie matematyczne mnożąc liczbę butelek razy 365. Używając butelki wielokrotnego użytku, kupujesz ją tylko raz, a służyć Ci będzie tak długo, jak sobie życzysz i o to zadbasz.

Jak bardzo butelki na wodę wielokrotnego użytku pomagają środowisku?

Butelka wielokrotnego użytku na wodę zużywa mniej oleju do produkcji, zastępuje wszystkie tworzywa sztuczne, których byś używał, a tym samym zmniejsza zarówno ślad węglowy, jak i pomaga zmniejszyć obciążenie plastikiem wysypisk śmieci, oceanów, strumieni i innych miejsc, w których trafiają odpady wykonane z tworzyw sztucznych.

Czy butelki na wodę wielokrotnego użytku pozwalają zaoszczędzić pieniądze?

Butelki na wodę wielokrotnego użytku są również ekologicznym produktem pozwalającym zaoszczędzić pieniądze, które pomagają utrzymać nawodnienie w podróży. Amerykanie wydają średnio około 5 USD tygodniowo na wodę butelkowaną, co oznacza, że możesz zaoszczędzić 260 USD rocznie, przechodząc na butelkę wielokrotnego użytku.

Czy plastikowe butelki wielokrotnego użytku są dobre?

Większość plastikowych butelek wielokrotnego użytku na wodę jest wytwarzana z plastikowych polimerów, takich jak polipropylen i kopoliester, dzięki czemu są lekkie i trwałe. Ponowne użycie jednorazowych butelek na wodę, które często są wykonane ze słabej jakości plastiku, jest niemożliwe albo niehigieniczne.

Na początek kilka statystyk dotyczących foliowych worków i siatek:

na terenie Europy co minutę wyrzuca się prawie 200 tysięcy foliówek. Co oznacza że zużywamy 280 milionów foliówek na dobę.

80% odpadów pływających w morzach i oceanach to plastik

plastikowa torba rozkłada się od 100 do nawet 500 lat.

Kto nie widział foliowych toreb walających się po chodniku, czy ulicy?

Czy tak bardzo przyzwyczailiśmy się do korzystania z nich, że nie potrafimy bez nich żyć?

A przecież jeszcze kilkadziesiąt lat temu, na zakupy chodziło się z siatką wykonaną z materiału, która potrafiła służyć przez wiele lat! A może cofnijmy się jeszcze dalej i zacznijmy stosować wiklinowe koszyki? Dlaczego nie? Modne retro i bardzo praktyczne. Albo do naszego roweru dopnijmy koszyk, z którym wchodzimy do sklepu, a następnie zapinamy na kierownicę na rower i wracamy spokojnie do domu.

Jak masz wątpliwości, co do sensowności takiego postępowania, to patrz na początek wpisu!