Plastik jako globalne zagrożenie dla systemów...

Najnowsze badania wskazują, że wpływ tworzyw sztucznych na środowisko, zdrowie i dobrostan człowieka jest znacznie bardziej złożony i szkodliwy, niż dotychczas sądzono. Badacze wykorzystali model granic planetarnych, aby przeanalizować cały cykl życia tworzyw sztucznych i ich wpływ na globalne problemy, takie jak zmiany klimatyczne, utrata różnorodności biologicznej, oraz nadmierne wykorzystanie zasobów słodkiej wody i ziemi.

Globalny kryzys związany z plastikowym przeciążeniem

Rocznie produkuje się ponad 500 milionów ton plastiku, z czego jedynie 9% podlega recyklingowi. Plastik przenika do wszystkich ekosystemów – od szczytu Mount Everestu po głębiny Rowu Mariańskiego – stając się wszechobecnym zagrożeniem dla podstawowych systemów Ziemi. Tworzywa sztuczne, będące mieszanką licznych chemikaliów, oddziałują na środowisko na każdym etapie ich cyklu życia, od wydobycia surowców po ostateczne uwolnienie do ekosystemów. Wiele z tych chemikaliów, takich jak substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, jest toksycznych zarówno dla ludzi, jak i dla ekosystemów.

Kompleksowe skutki tworzyw sztucznych na system Ziemi

Dotychczasowe działania polityczne i badawcze często koncentrowały się jedynie na gospodarce odpadami. Jednak obecne badania wykazują, że wpływ plastiku jest znacznie bardziej złożony i destabilizujący dla systemów przyrodniczych. Plastik oddziałuje ze sobą, wpływając na inne procesy ekosystemowe i prowadząc do destabilizacji systemu Ziemi.
W celu efektywniejszego rozwiązania tego problemu badacze proponują podejście tzw. „ścieżki wpływu”. Obejmuje ono analizę trzech głównych etapów cyklu życia plastiku: ekstrakcji i produkcji, uwalniania do środowiska oraz wpływu na system Ziemi. Zamiast ustalania pojedynczego progu ilościowego, sugerują zbiór wskaźników kontrolnych, które lepiej oddają złożoność zagrożenia plastikowego.

Wyzwania w zakresie transparentności danych

Analiza danych dotyczących produkcji plastiku ujawnia istotne problemy w zakresie standaryzacji i raportowania. W 2022 roku wyprodukowano co najmniej 506 milionów ton plastiku, jednak brak spójności raportowania i niedobór metadanych ogranicza możliwości oceny rzeczywistej skali problemu oraz podejmowania skutecznych działań politycznych. Mimo tych wyzwań dowody wyraźnie wskazują, że plastik przyczynia się do szkód środowiskowych na skalę globalną.

Konkluzja: potrzeba zintegrowanych rozwiązań

Współautorka badań, Bethanie Carney Almroth, zauważa, że plastik obecny jest zarówno w najodleglejszych regionach Ziemi, jak i w organizmach ludzkich. Tworzywa sztuczne, uwalniane do środowiska na różnych etapach cyklu życia, przynoszą szkody wielu systemom, a skuteczne rozwiązania muszą uwzględniać tę złożoność, obejmując pełne spektrum bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju dla ochrony ludzi i planety.