Biotworzywa sztuczne mogą szkodzić dżdżownicom...

Ostatnie badania podkreślają konieczność przeprowadzenia szczegółowych testów materiałów proponowanych jako alternatywy dla plastiku, zanim zostaną szeroko wprowadzone do użytku konsumenckiego. Wyniki wykazały, że materiały pochodzenia biologicznego, przeznaczone do zastąpienia tradycyjnych tworzyw sztucznych, mogą stanowić zagrożenie dla kluczowych gatunków i ekosystemów.

Biodegradowalne materiały biopochodne są promowane jako ekologiczne alternatywy dla plastiku, znajdując coraz częściej zastosowanie w tekstyliach i przedmiotach codziennego użytku, takich jak ubrania, chusteczki nawilżane czy produkty higieniczne. W trakcie użytkowania mikrowłókna z tych materiałów są jednak uwalniane do środowiska — m.in. poprzez pranie, ścieki wykorzystywane jako nawozy oraz podczas codziennego zużycia produktów.

Pomimo dynamicznego wzrostu produkcji i sprzedaży materiałów biopochodnych, istnieją nadal ograniczone badania dotyczące ich wpływu na środowisko. W odpowiedzi na tę lukę, opublikowane w czasopiśmie Environmental Science and Technology badanie przeanalizowało wpływ konwencjonalnych włókien poliestrowych i dwóch biopochodnych, wiskozy oraz lyocellu, na dżdżownice — organizmy kluczowe dla zdrowia gleb. Wyniki wskazały, że przy wysokich stężeniach śmiertelność dżdżownic wystawionych na działanie włókien poliestrowych wynosiła 30% po 72 godzinach, podczas gdy dla włókien pochodzenia biologicznego wskaźniki te były wyższe: do 60% dla lyocellu i 80% dla wiskozy.

W długoterminowych eksperymentach przeprowadzonych przy niższych, bardziej realistycznych dla środowiska stężeniach, stwierdzono, że gleby zawierające włókna wiskozowe znacząco ograniczały reprodukcję dżdżownic, a gleby z lyocellem powodowały zahamowanie ich wzrostu oraz zwiększenie aktywności kopania.

Badanie uwypukla złożoność problemu zanieczyszczenia mikroplastikiem oraz konieczność rygorystycznego testowania nowych materiałów biopochodnych przed ich wprowadzeniem do masowego użytku. Projekt BIO-PLASTIC-RISK, koordynowany przez naukowców z University of Plymouth i University of Bath, jest finansowany przez Natural Environmental Research Council na kwotę 2,6 mln funtów.

Dr Winnie Courtene-Jones, główna autorka badania i wykładowczyni na Uniwersytecie w Bangor, zauważyła: „W 2022 roku wyprodukowano ponad 320 000 ton włókien biopochodnych, a znaczna ich ilość trafia do środowiska. Nasze badanie wykazało, że włókna te mogą niekorzystnie wpływać na dżdżownice, kluczowe dla ekosystemów. Podkreśla to potrzebę gromadzenia dowodów na ich wpływ przed szerokim wprowadzeniem na rynek.”

Badanie to bazuje na wcześniejszych pracach z 2024 roku, które wykazały, że biodegradowalne materiały, np. stosowane w torebkach herbaty, zwiększają śmiertelność dżdżownic o 15%, jednocześnie obniżając ich zdolności rozrodcze. Publikacja zbiega się z nadchodzącym szczytem ONZ w Korei Południowej, podczas którego dyskutowany będzie Globalny Traktat o Plastikach.

Profesor Richard Thompson, starszy autor badania i kierownik International Marine Litter Research Unit, zaznaczył: „Redukcja zużycia plastiku jest niezbędna, ale pojawia się potrzeba testowania alternatywnych materiałów w realnych warunkach środowiskowych, by uniknąć niezamierzonych skutków. Wierzę, że możliwe jest rozwiązanie problemu zanieczyszczenia plastikiem, jednakże niezależne dowody naukowe będą kluczowe w wyborze właściwej ścieżki.”